خانه میرزا کوچک خان جنگلی به واقع زادگاه یونس استادسرایی معروف به میرزا کوچک خان از مبارزان انقلاب مشروطه و رهبر جنبش جنگل است که در استاد سرا، خیابان سهیل دبیری، جنب دفتراسناد رسمی واقع شده است. میرزا کوچک خان جنگلی در خانه ای متولد شد که اکنون به یکی از جاذبه های گردشگری مهم استان گیلان و خانه یکی از بزرگترین مشاهیر ایران تبدیل شده است.
میرزا کوچک خان فرزند میرزا بزرگ در سال ۱۲۵۷ (ه. ش) در این سرا واقع در استادسرای رشت به دنیا آمد. این بنا که در حال تخریب بود از سال ۱۳۸۰ در اختیار شهرداری رشت قرار گرفت و بازسازی بنای فعلی از سال ۱۳۸۱ به سبک معماری بومی آغاز شد. مساحت این بنا ۳۰۰ مترمربع، شامل دو طبقه که هر طبقه چهار اتاق و ایوان و دو پلکان در دو طرف خانه برای ورود به ایوان و اتاق های بالا است. طبقه پایین نمایشگاهی دائمی از کتب مربوط به تاریخ گیلان و نهضت جنگل را در خود جای داده و طبقه بالا محل زندگی خانواده استادسرایی بوده که مانند آنچه در قدیم وجود داشته بازسازی شده است. در گوشه و کنار خانه هم روی دیوارها عکس ها و اسنادی از دوران مبارزات نهضت جنگل نصب گردیده است.
نخستین چیزی که توجه هر گردشگر را در بدو ورود به زادگاه کوچک جنگلی به خود جلب می‌کند این جمله معروف میرزاست که روی دیوار نوشته شده” من استقلال ایران را خواهانم و بقای اعتبارات کشور را طالبم.”
سال ۱۲۵۷ هجری شمسی، رهبر جنبش جنگل و از نخستین رهبران تنها جمهوری شوروی سوسیالیستی در ایران به دنیا آمد و در ۱۱ آذرماه ۱۳۰۰ هجری شمسی بعد از نبردی سنگین با قوای دولتی در حالی که برای ملاقات با رشیدالممالک خلخالی عازم خلخال شده بود، بعد از چند روز سرگردانی در کوه‌های تالش، بر اثر سرما و یخبندان درگذشت و بعد از اینکه توسط نیروهای حکومتی سر از تنش جدا شد، در محله سلیمان‌داراب رشت به خاک سپرده شد که سالانه تعداد زیادی از آرامگاه میرزا کوچک خان دیدن می‌کنند